BASINDA TÜRK-İSLAM BİRLİYİ

"Türk-İslam Birliyi Jurnalı"nın Denktaş Dəvəti

Respublika başçısının Suriya gəzintisini izlərkən, o gün, yəni çərşənbə günü qatıldığım BAVin, "Rauf DenktaşOnur Günü"ndə danışılanları düşündüm. Çünki Suriyadakı qarşılamada gördüklərim, yığıncaqda danışan Tarkan Yavaş və Altuğ Berker Bəylərin danışmalarını tamamlayır kimi idi.

Bilirsiniz BAV (Elm Araşdırma Vəqfi) türk-İslam Birliyi adlı bir jurnal çıxarır. O gün, jurnalın ikinci sayı da çıxmışdı, bizə hədiyyə etdilər. Rauf Denktaşın prezidentliyindən ayrılması əvvəlində, "kokteyl" olaraq adlandırılan bu dəvət, eyni zamanda jurnala adını verən türk-İslam Birliyini, bir "vizion" olaraq açıqlamaq, adlandırmaq üçün də bir vəsilə olmuşdu.

Əvvəl, KıbrısBarış Hərəkatının ağırlıqda olduğu və Kiprdə edilən mezalimin də iştirak etdiyi bir fotoşəkil sərgisini gəzdik. Sonra bir sinevizyon nümayişi, sonra da konuşmalar.Denktaşın danışmasından əvvəl, Vəqfin İdarə heyəti Başçısı Tarkan Yavaş və Milli Dəyərləri Qoruma Vəqfi İdarə heyəti Başçısı Altuğ Berker danışdılar.

Qarşımızda böyük bir Osmanlı xəritəsi. Bu xəritəyə baxarkən izah edilənləri dinləmək də buna görə çox mənalı idi. Türklərin heç bir siyasi proyekt çıxara bilmədən, davamlı müdafiə etmə və "reaksiya"larını ehtiva edən siyasətlər icra etdikləri deyilər. Bu, indilərdə doğrudur. Amma bir tərəfdən də Avropa Birliyinin və ya ABŞın inkişaf etdirdikləri və yaydıqları "qlobal" siyasətlərin yanında, yüksələn bir "türk-İslam Birliyi" siyasəti qaçınılmaz olaraq özünü eşitdirməyə başladı.

Dünya hamısını sınamışdı, deyilirdi. Kim hansı birliyin içində rahatlasa, orada iştirak etməli idi. Türk-İslam Birliyi, heç bir şeyi söykəmir və heç bir şeyə məcbur etmirdi. Tam tərsinə, şərtlər, dünyanın bir hissəsini oraya doğru sürüyürdü. Aclıq, gəlir dağılımındakı ədalətsizliklər, müstəmləkəçilik, yeni müstəmləkəçilik, inteqrasiya və ya asimilasyon məcbur etmələri, döyüşlər, terrorizm, dünyanın bir hissəsini, özünə uyğun birliklər qərargaha məcbur buraxırdı. Əşyanın təbiətində vardı bu. Eviniz təmir edilməyəcək qədər xarabsa onu dəyişdirər, yeni bir ev axtarışa başlarsınız. Tarkan Yavaşın bu təsbiti çox doğru idi:

"Türkiyənin belə bir-birliyə liderlik etmə zərurəti, bir iddiadan qaynaqlanmır; tam tərsinə, onun dövlət təcrübəsi və tarixi şərtlər, onu buna məcbur edir."

Natiq iki gənc, Qazaxıstan Respublika başçısı Nazarbayevin bu mövzudakı təsbit və təklifini, Cəzairdən yüksələn, Buteflikanın belə bir-birliyə duyulan ehtiyacı dilə gətirici sözlərini xatırlatdı. Onları dinlərkən mən də, Fələstinin müteveffa lideri Ərafatın:

"Nerdesiniz, niyə gəlmirsiniz?" seslenişlerini duy/eşidər kimi oldum. Hətta Türkiyədə müalicə olmaq istəyib də ola bilməyişini xatırladım. AÇaya gedən kömək təşkilatlarını qarşılayan Açelilerin Türk sevgisini, hətta, ta Yeməyinlərdə hələ xatırlanan Türk mövcudiyyətini...

İşdə o gecə Respublika başçısı Sezəri qarşılayan Suriyalıların açdıqları pankartları və bayraqlarımızı görüncə, hamı/həmişə bunları düşündüm. Sonra Azərbaycanın "biz iki dövlət, tək millətik" parolunu...

Dünyanın hər tərəfində nə qədər çox bizdən ayrı düşmüş Türk var. Bu, bir sevincdir. Həqiqətən, o gün, gənc natiqlərin vurğuladığı kimi, bir şəfqət, mərhəmət, ədalət, haqq mədəniyyətinin də özü olmanın gətirdiyi bir sevinc!

Rauf Denktaş, prezidentliyinə vida edir və xalqın arasına enir. Denktaşı mən hamı/həmişə cəbhədə dayanar kimi görmüşüm. O hər an, hər dəqiqə Kipri və haqqlarını müdafiə üçün cəbhələrdədir. Müzakirə cəbhələrində, seçki cəbhələrində, dərdini izah etmək üçün çağırıldığı hər yerdə və şərtdə. Cəbhədədir amma ən yaxşı siyasəti o edər. İşi yaxşı qavradığı və bildiyi üçün tələyə düşməz. Buna görə ONA qızarlar. Heç cür tələyə düşməz Denktaş. Sözü də əyib bükməz. İncəlikləri ONun gözündən və izahatından qaçıra bilməz, saklıyamazsınız. O, "doğrunu söyləyən"dir. "Əyri danışmalara" alışkın doqquz kəndə də buna görə yarana bilməz. Amma əsla, onun yaranmaq kimi bir dərdi/deyərdi yoxdur və yəqin ən böyük ərdəmi də budur. Kipr əlimizdən hələ çıxmadısa və "Kipr getdi gedər" nəticəsinin "getdi"sini hələ reallaşdıra bilmədilərsə, bu, Denktaşın bu böyük siyasi bacarığıyla, cəbhədəki möhkəm duruşundan ötəridir.

Denktaşın o gün bir çox kimsəyə saytmı vardı amma ən qabaqda gələni saytmı da "mətbuat"ay idi. Bu, cəbhədəki qəhrəmanı nədənsə bizim mətbuatın bir qisimi görməməzlikdən gəlməyə davam edirdi.

İngilis qəzeti The Guardianda, ABi şərh edən bir yazar bunları söyləyir:

"Əgər AB, Osmanlı İmperatorluğunun bütün saldosunu içinə al/götürsə bu, nəticədə Osmanlı İmperatorluğunun qədərini paylaşma nöqtəsinə qədər gedə bilər. Avropa Birliyinin özü, Avropanın xəstə adamı halına gələ bilər."