Yazar, Yeni�afak Gazetesi

�brahim KARAG�L

1969�da Trabzon�da do�du. 9 Eyl�l �niversitesi Hukuk Fak�ltesi�nden mezun olan Karag�l, �u an Yeni �afak Gazetesi�nde yazar olarak g�rev yapmaktad�r.

D�N� VE S�YAS� ME�RU�YET KR�Z�

 21. y�zy�l dinlerin y�zy�l� olacak. Bar��ta, sava�ta, uluslararas� ili�kilerde, yeni siyasi �rg�tlenmelerde, b�lgesel ve k�resel ittifaklarda dinlerin �nc� rol oynayaca�� bir ger�ek. Dinleri siyasetten, ekonomiden ve k�lt�rden uzak tutmaya �al��an 20. y�zy�l�n aksine, ideolojilerin h�km�n� kaybetti�i yeni d�nemde dini temsilin ve sembollerin �n s�raya ��kaca��, yeni siyaset ve toplum modellerinin �ekillendirece�i, ulusal s�n�rlar�n �tesinde medeniyet eksenli birlikteliklerin temelinin at�laca�� belirtiliyor. Samuel Huntington bu beklentiyi �uygarl�klar �at��mas��na kap� aralanmas� olarak g�rse de, sek�ler d�nyan�n insanl��a ya�att��� korkun� ac�lardan sonra, dinlerin yeniden sahneye ��k���n�n insanl�k i�in yeni bir bar�� f�rsat� olu�turabilece�i, aksi takdirde, So�uk Sava� d�nemindeki �rk�t�c� tablodan, ard�ndan gelen on y�ll�k kaostan �ok daha ac� tablolar�n ortaya ��kaca�� belirtiliyor.

�slam d�nyas�nda giderek g�� kazanan yeniden �slamla�ma s�recinin �ncelikle bu co�rafyaya huzur ve bar�� getirmesi beklentisi hakim. Hristiyan ve Yahudilerin aksine derin bir b�l�nm��l��� ya�ayan �slam d�nyas�n�n gelece�i ancak yeniden dinin merkeze al�nmas�yla kurtar�labilir. Dini ve siyasi me�ruiyet krizi, bu co�rafyay� bir ganimet haline getirdi. Osmanl� siyasal otoritesinin ��k���nden bu yana, k�resel akt�rlerin s�m�rge sava��na sahne olan, y�z y�ld�r aya�a kalkmas�na m�saade edilmeyen M�sl�man co�rafya i�in, 21. y�zy�l i�in de benzer bir senaryo �ng�r�l�yor. Bu senaryo, daha fazla etnik b�l�nmeyi, daha fazla mezhep krizlerini, daha fazla toprak sava�lar�n�n esas al�yor.

Balkanlar'dan Mezopotamya'ya, Kafkaslar'dan Kuzey Afrika'ya uzanan geni� Osmanl� co�rafyas� �n�m�zdeki on y�llar i�in k�resel politikalar�n a��rl�k merkezini olu�turacak. ��gallerin, s�cak �at��malar�n, k�kl� d�n���m projelerinin, yeni harita taslaklar�n�n, etnik ve mezhep krizlerinin, s�n�r ve kaynak sava�lar�n�n h�k�m s�rd���, �zg�rl�k aray��lar�n�n kontrol edilemez hale geldi�i b�lgeyi, �nlem al�namazsa, k�t� bir gelecek bekliyor. Anglo-Amerikan cephenin, tek kutuplu d�nya sistemi arzusuyla k�resel hegemonya aray���n�n �n�ne ��kan her g�ce �iddetle kar�� ��kt���, buna ra�men �zellikle Irak i�galinden sonra yeni blokla�ma e�ilimlerinin g�� kazand��� bir d�nemdeyiz. Avrupa Birli�i yeni s�per g�� olma yolunda radikal ad�mlar atarken Rusya, �in ve Hindistan'�n merkezinde yer ald��� yeni b�lgesel olu�umlar �ekilleniyor. ABD'nin Latin Amerika, �slam co�rafyas� ve Asya-Pasifik'teki g�� ve yay�lma denemelerinin bu yeni s�reci durdurma ihtimali �ok zor g�r�n�yor.

Peki �slam co�rafyas�n� nas�l bir gelecek bekliyor? 21. y�zy�la d�n�k k�resel sistem in�as�nda M�sl�man d�nya bir g�� olarak varl�k g�sterebilecek mi? Ya da �slam d�nyas� bu engelleri a��p k�resel iktidardan pay alacak veya kendini temsil ehliyetine kavu�acak bir siyasal g�� olabilecek mi? ABD'nin i�galler ve �B�y�k Ortado�u Projesi�yle, Avrupa Birli�i'nin T�rkiye'nin �yeli�i ve Do�u Akdeniz Ortakl��� projesiyle dize getirmeye �al��t��� M�sl�manlar, hesaplar� bozabilecek mi? �slam, Bat� istemese de g�c�n� ortaya koyabilecek, kendi co�rafyas�na huzur getirebilecek mi? Bunun tek yolu Bat� m�dahalesini devre d��� b�rak�p asgari birliktelikler tesis etmektir. Afganistan ve Irak �rneklerinin �n�m�zdeki d�nemde ba�ka b�lgelerde de ortaya ��kaca�� bir ger�ek. �yleyse bu co�rafyan�n kurtulu�u kendi ellerinde g�rmekten ba�ka hi�bir se�ene�i yok.

Ulus �st� birliklerin g�� kazand���, ulusal s�n�rlar�n anlams�zla�t��� d�nyada, M�sl�man �lkeler yeni temsil mekanizmalar� geli�tirmek, yeni ortakl�klar tesis etmek, ortak k�lt�r ve ortak tarih �zerinden yeni bir varolu�u denemek zorunda. Bug�n �slam co�rafyas�nda ya�anan ac�lar�n tek sebebi y�llard�r sosyalist ya da milliyet�i ��z�m �rnekleriyle oyalanmakt�r. Art�k bu siyasal s�ylemlerin hi�bir anlam� kalmad�.

Tek ��z�m var: Hem dini hem de siyasi temsil mekanizmalar�n bir an �nce tesis edilmesi, d�nya M�sl�manlar� aras�nda siyasi, ekonomik ve k�lt�rel alanda ortak kanaatlerin g��lendirilmesi, dinlerin g�� kazand��� bu d�nemde �slam karde�li�i merkeze al�narak ��z�mler ve birliktelikler �retilmesi. Aksi takdirde bizler i�in 20. y�zy�l aynen tekrarlanacak, bir y�zy�l daha kaybedece�iz.