Prof. Dr. Ankara �niversitesi �lahiyat Fak�ltesi ��retim �yesi

�lhami G�LER

1959�da Erzurum�da do�du. Ankara �niversitesi �lahiyat Fak�ltesinde ��renim g�rd�. ��zg�rl�k�� Teoloji Yaz�lar��, �Dine Yeni Yakla��mlar�, ��man-Ahlak �li�kisi�, �Konulara G�re Kur�an Fihristi� (Prof. Dr.�mer �zsoy�la birlikte) adl� eserleri ve �e�itli yay�nlarda �ok say�da makalesi yay�nland�.

M�SL�MANLARIN DAYANI�MA SORUMLULU�U

Kur'an, hangi �rktan ve dilden olursa olsun inananlar�n �karde�' olduklar�n� s�yler (49/10). �nananlar ayn� zamanda birbirlerinin �dostu'durlar (5/55). Kur'an inananlar�n birlik ve dayan��ma i�inde olmalar�n� emreder (3/104, 21/82, 23/52). Ayr�l��a d��memelerini ister (3/105, 8/46). M�sl�manlar, her t�rl� a��r�l�ktan uzak �orta' ve �rnek bir toplum olmakla y�k�ml�d�rler (2/143). Kimlik, k�lt�r, de�er, tarih, kader ve co�raf� yak�nl��� olan toplumlar�n ve milletlerin kendi aralar�nda siyas�, hukuk�, iktisad�, asker� ve k�lt�rel temellere dayal� dostluk ili�kileri, birliktelikler kurmalar� son derece do�ald�r. �a��m�zda ABD ve AB bunun en g�zel �rnekleridir.

�sl�m toplumlar�n�n da benzer birlikler kurmalar� haklar� ve hatta vazifeleridir. Tarihte �sl�m �mparatorluklar� bunun �rnekleridir. Cumhuriyet d�neminde Ziya G�kalp, Seyyid Bey ve Mustafa Kemal'in ba��ms�z �sl�m �lkeleri aras�nda bir birlik kurma fikir ve ideallerinin oldu�unu biliyoruz. Nitekim Mustafa Kemal �Sadabat Pakt�'na (�ran, Pakistan ve T�rkiye) bu ama�la kat�lm��t�r. Fakat Mustafa Kemal'in �l�m�nden sonra bu idealden uzakla��ld��� herkesin malumudur.

M�sl�manlar�n bu birli�i, gayri m�slimlere �kar��' veya onlara �d��manl�k' etmek zorunda de�ildir. Kur'an ��yle der: �Allah, din u�runda sizinle sava�mayan, sizi yurdunuzdan ��karmayan kimselere iyilik yapman�z� ve onlara kar�� adil davranman�z� yasaklamaz.� (60/8) �Onlar size d�r�st davrand�k�a siz de onlara d�r�st davran�n.� (9/7) Bu ayetler, m�sl�manlar�n gayri m�slimlerle ili�kisinin esasta �bar�� i�inde birlikte ya�ama' ili�kisi oldu�unu ortaya koyuyor. M�sl�manlar, kendi kimliklerini koruyarak hakkaniyete dayal� olarak ba�kalar�yla her t�rl� (siyas�, iktisad�, k�lt�rel vs.) ili�kiye girebilirler.

Nitekim, Hz.Muhammed Medine'ye hicret edince oran�n meskunlar� olan M��rikler ve Yahudilerle Medine'nin �g�venli�i' �er�evesinde bir anla�ma yapm��t�r (Medine Anayasas�). Buna �ittifak' denebilir. �ttifak ayr�d�r, dostluk ayr�d�r. Sonu� olarak, m�sl�man halklar�n ve devletlerin ortak hedefler etraf�nda ba�kalar�na �kar��' olmak zorunda olmayan birliktelikleri sorumluluklar�n�n bir gere�idir. �Meden�' olman�n bir �l��s�, aralar�ndaki farkl�l�klar�n �oklu�una ra�men insanlar�n ortak hareket edebilme kabiliyetleridir. ��lkelli�in' bir �l��s� de aralar�ndaki ortak paydalar alabildi�ine fazla olmas�na ra�men insanlar�n bir araya gelememeleridir.