T�rkiye'nin Kerk�k ve Irak Yakla��m� Nas�l Olmal�d�r

1. D�nya sava�� sonunda e�er uluslararas� hukukun gerekleri ve b�lge halk�n�n istekleri g�zetilseydi, Osmanl� topra�� olan 'Kuzey Irak' olarak bildi�imiz ve misak-� milli s�n�rlar� i�inde olan Musul, Kerk�k ve civar�, bug�n T�rkiye'nin bir par�as� olacakt�. 

Bu, bilinmesi ve asla unutulmamas� gereken bir ger�ektir. Peki bu tarihsel ger�ek bug�n i�in ne ifade etmektedir?

Bu sorunun cevab�n�n "Kuzey Irak'� yeniden ele ge�irmek" olmad���n� hemen belirtelim. B�yle bir hedef, yani T�rkiye'nin askeri g�� kullanarak b�lgeyi fethetmesi gibi bir d���nce, ger�ek�i de�ildir. T�rkiye'nin b�yle bir politikas� da yoktur ve hi� olmam��t�r.

B�y�k �nder Atat�rk'�n "Yurtta Sulh, Cihanda Sulh" ilkesine sonuna kadar ba�l� olan devlet erkan�m�z, ba�ta T�rk Silahl� Kuvvetleri'nin komuta kademesi olmak �zere, T�rkiye'nin Kuzey Irak'a y�nelik bir i�gal hedefinin ve niyetinin hi�bir zaman var olmad���n� defalarca ifade etmi�lerdir.

Dolay�s�yla T�rkiye'nin Irak'a - ve di�er Osmanl� bakiyesi �lke ve b�lgelere - y�nelik politikas�, bar���� ve dostane bir yakla��mla yak�n k�lt�rel ve ticari ili�kiler kurmak, siyasi olarak da ortak politikalar geli�tirip uygulamak temelinde olmal�d�r.

Kuzey Irak ise bu a��dan birinci derecede �ncelik sahibidir: ��nk� bu b�lge T�rkiye'nin yan�ba��ndad�r ve 1980'li y�llar�n ba�lar�ndan bu yana �lkemizde b�y�k ac�lara neden olmu� kom�nist-b�l�c� ter�r hareketiyle de yak�ndan ilgilidir.

�lkemizdeki K�rt k�kenli vatanda�lar�m�z� k��k�rtmak isteyen bu b�l�c� ak�m, Kuzey Irak'ta hem zemin bulmakta hem de oradaki K�rt gruplar�n siyasi hedefleriyle kendisininki aras�nda paralellik kurarak moral destek sa�lamaktad�r.

T�rkiye'ye hasmane duygular besleyen bir Kuzey Irak tablosunun ortaya ��kmas�, bu nedenlerle, son derece sak�ncal� olur. Bunun aksine, T�rkiye'ye dost bir Kuzey Irak tablosunun ortaya ��kmas� ise, �lkemizin en �nemli meselelerinden biri olan "G�neydo�u Sorunu"nun ��z�m�nde �ok �nemli bir katk� sa�lar.

Dolay�s�yla, T�rkiye'nin "Musul-Kerk�k Politikas�"n�n temelinde, bu b�lgeyle zaten var olan k�lt�rel ve ticari ba�lar�n g��lendirilmesi, b�lgede istikrars�zl�k ve karga�an�n �nlenmesi, b�lge insanlar�n�n kalplerinin ve zihinlerinin kazan�lmas�, k�sacas� T�rkiye'ye dost bir "Kuzey Irak tablosu" in�a edilmesi hedefi yer almal�d�r.

Bu tezi m�mk�n k�lan en �nemli etken, bug�n "Kuzey Irak' olarak bildi�imiz co�rafyada ya�ayan �� �nemli etnik grubun da T�rkiye ile yak�n tarihsel, dini ve k�lt�rel ba�lar�n�n olu�udur. Bu �� grup, s�ras�yla, Kuzey Irak'l� K�rtler, T�rkmenler ve S�nni Araplar'd�r.

K�rtler, as�rlard�r T�rklerle birlikte ortak bir ya�am kurmu�, ortak bir ge�mi�i payla�m�� bir halkt�r. �zellikle Osmanl� d�neminde T�rkler ve K�rtler aras�ndaki birliktelik per�inlenmi�tir.

Osmanl�'n�n ��k��� s�ras�nda Arnavut ve Araplar aras�ndaki di�er baz� M�sl�man grup ve a�iretlerin aksine, K�rtler Osmanl�'ya sadakat g�stermeye devam etmi�ler, k��k�rtmalara ra�men T�rk ordusunun yan�nda yer alm��lard�r.

Kuzey Irakl� K�rtlerin akrabalar�, bug�n hala s�n�r�n kuzeyinde, T�rkiye'de ya�amaktad�r. K�rtleri T�rkiye ve T�rk Milleti aleyhinde k��k�rtmak i�in ony�llard�r s�rd�r�len �e�itli propagandalara ra�men, tarihsel olarak T�rklerle karde� bir millet olan K�rtlerin T�rkiye taraf�ndan kazan�lmalar� m�mk�nd�r.

Kuzey Irak'taki ikinci �nemli etnik unsur ise, n�fuslar� 2 milyonu a�k�n olmas�na ra�men uluslararas� toplulu�un ve kamuoyunun hemen hi� ilgi g�stermedi�i T�rkmenler'dir. T�rk dilini konu�an, etnik olarak T�rk olan ve T�rkiye'den 80 y�l �nce kopmu� olmalar�na ra�men hala bu �lkeye anavatan g�z�yle bakan T�rkmenler, hi� ku�kusuz T�rkiye'nin b�lgedeki en �nemli stratejik orta��d�r.

Nitekim �zellikle son d�nemde T�rkmenler ile T�rkiye aras�ndaki dayan��ma ve i�birli�inde �nemli bir art�� g�r�lmektedir. T�rkmenlerin Irak y�netiminde daha etkin hale gelmeleri, Ba�dat'taki �nemli pozisyonlarda s�z sahibi olmalar�, �zellikle de kendi b�lgelerinde yerel y�netime hakim olmalar�, T�rkiye taraf�ndan mutlaka desteklenmesi gereken son derece �nemli ve hakl� taleplerdir.

B�lgede bulunan ���nc� etnik unsur ise S�nni Araplar'd�r. T�rk Milleti ile ayn� dini anlay��a sahip olan bu insanlar�n �o�unun akrabalar�n�n �lkemizde ya�ad���n�n hep ak�lda tutulmas� gerekir.

Irak'ta on y�llard�r s�ren S�nni Arap iktidar�n�n ABD'nin ikinci Irak sava�� ile birlikte tarihe kar��t��� ve Irak'�n gelece�inin b�y�k olas�l�kla �lkenin �o�unlu�unu olu�turan �ii Araplar taraf�ndan belirlenece�i hesaba kat�l�rsa, Kuzey Irak'taki S�nni Araplar�n da kendilerini kucaklayacak bir T�rkiye'ye s�cak bakacaklar� sonucuna varmak g�� olmaz.

Bu �� farkl� etnik yap�n�n varl���, T�rkiye'nin b�lgeye geni� bir perspektiften bakmas�n� gerektirmektedir:

T�rkiye'nin, b�lgede k�lt�rel, ekonomik ve siyasi bir etki elde edebilmesi, b�lgenin kalk�nmas�nda rol oynamas� ve gelece�inde s�z sahibi olmas� i�inse, sadece T�rkmenlerin de�il, t�m b�lge halk�n�n deste�ini kazanmas� gerekmektedir.

"K�rtlere kar�� T�rkmenler" �eklinde bir denklem ortaya koymak, b�lgedeki gerilimi art�rmak ve T�rkmenleri tehlikeye atmaktan ba�ka bir sonu� vermez. (T�rkmenleri koruman�n yolu, onlar ile K�rtlerin aras�n� bulmak, bir k�s�m K�rtlerin etnik radikalizmini sakinle�tirmekten ge�mektedir.)

T�rkiye, Osmanl�'dan miras kalan Kuzey Irak'a, "Osmanl� vizyonu"yla, yani farkl� etnik kimlikleri kucaklayan, onlar� ortak bir din karde�li�i duygusu i�inde kayna�t�ran ve modern, demokratik, �zg�r, �a�da� bir �lke hedefinde birle�tiren bir s�ylem ve politikayla yakla�mal�d�r.

Saddam Rejiminin T�rkmenlere Uygulad��� Bask� ve Zul�m
Irak genelinde 1920 y�l�ndan g�n�m�ze kadar T�rkmenleri asimile etmek ve b�lgelerini Arapla�t�rmak amac�yla (hatta kimi zaman da K�rtle�tirmek) �e�itli y�ntemlere ba�vurulmu�tur. A��k yerlerde T�rk�e konu�may� yasaklamak ve hatta telefonda kendi ailesiyle konu�anlar� cezaland�rmak gibi insan haklar�na tamamen ayk�r� kararlar al�nm�� ve uygulanm��t�r. Y�zlerce T�rkmen k�y ve kasabas� �e�itli bahanelerle y�k�lm��, T�rkmen halk� ba�ka yerlere g��e zorlanm��, Irak'�n g�neyinde y�z binlerce Arap'�n T�rkmen b�lgelerine yerle�mesi i�in kendilerine kar��l�ks�z te�vik primleri verilmi� ve arazi da��t�lm��t�r.

Bu bask�c� politikalar, 1950'lerden itibaren Arap d�nyas�nda giderek y�kselen "Arap Sosyalizmi"nin Irak'taki yans�malar�d�r. Bu ideolojinin en ac�mas�z temsilcisi olan Sadddam H�seyin d�neminde ise (1980-2003), T�rkmenlere uygulanan bask�n�n dozu daha da artm��t�r. Bu bask�lar�n baz� �rnekleri ��yle s�ralayabiliriz:
(http://www.turkmencephesi.org/turkmen_vizyonu.htm)

• Bir�ok yerle�im yerinin T�rk�e olan adlar� Arap�ayla de�i�tirilmi�tir.

• Hamzal�, Be�ir, Yay��, K�mbetler, Karahasan, Sar�tepe, Topuzova, Yahyaova ve onlarca T�rkmen k�y ve yerle�im yeri y�k�lm��t�r.

• Devrim Komuta Konseyi'nin 29 Ocak 1976 tarih ve 41 no'lu karar� ile Kerk�k ilinin ad� Al-Tamim olarak de�i�tirilmi� ve en b�y�k il�esi olan Tuzhurmatu, Saddam'�n do�um yeri olan Tikrit'e ba�lanm��t�r.

• 20 Ekim 1981'de 1391 no'lu karar ile T�rkmenlerin G�ney illerine tehcir edilmeleri kararla�t�r�lm��t�r. Bu karar son aylarda Kerk�k'te yeniden uygulanmaya konulmu�tur.

• 27.09.1984 tarihinde 1081 no'lu karar ile T�rkmenlerin arazilerinin istimlak edilerek g�neyden getirilen Araplara da��t�lmas� sa�lanm��t�r.

• Yine ayn� konseyin 8 Nisan 1984 tarih ve 418 say�l� karar� ve 11 Eyl�l 1989 tarih ve 434 say�l� karar� ile Kerk�k'te T�rkmenlerin gayrimenkul sat�n almalar� yasaklanm��t�r.

• Binlerce T�rkmen, Saddam y�netiminin insanl�k d��� uygulamalar�n�n kurban� olmu�tur. Bir o kadar� da kay�pt�r.

• Saddam y�netiminin �rk�� ve insanl�k d��� uygulamalar�n�n en a��k �rne�i, Saddam kuvvetlerinin 31.08.1996'da KDP'nin daveti �zerine Erbil'e yapt��� bask�n s�ras�nda ya�anm��t�r. Saddam kuvvetleri ve g�venlik birimlerinin, T�rkmen okullar�na, k�lt�r merkezlerine d�zenledi�i bask�nlar s�ras�nda 34 T�rkmen �ld�r�lm�� veya tutuklanm��t�r. Tutuklular�n ak�beti hakk�nda bug�ne kadar aileleri ve T�rkmen cephesi sa�l�kl� bir bilgi elde edememi�tir. Konu, BM �nsan Haklar� Komisyonu'nun (A/51/496/ add.18 Kas�m 1996) raporunda tescil edilmi�tir.

�lkede T�rkmen varl���n� yok etmek i�in uygulanan yo�un asimilasyon politikalar� son zamanlarda etnik temizlik boyutuna varm��t�r. Kerk�k'ten uzakla�t�r�lan T�rkmenlerin say�s� 2002 y�l�nda 1000 aileyi a�m��t�r. Bunlar�n yerine Arap aileler yerle�tirilmi�tir. T�rkmenleri g�� ettirme ve yerlerine Araplar� yerle�tirme politikas� �ok eski bir politikad�r ve Saddam y�netimi taraf�ndan y�llarca sistematik olarak y�r�t�lm��t�r.

T�rkmenleri hedef alan di�er uygulamalar�n ba�l�calar�n� s�ralamak gerekirse:

• T�rkmenlerin kendi dilleri ile e�itim yapmalar� yasaklanm��t�r.

• Resmi dairelerde bile aralar�nda ana dilleri ile konu�malar� yasakt�r.

• T�rkmenlere gayrimenkul al�m-sat�m� yasaklanm��t�r.

• Her t�rl� ticari arac�n al�m-sat�m� yasaklanm��t�r.

• Mahalle, k�y ve �ehirlerin T�rk�e adlar� de�i�tirilmi�tir.

• Kerk�k ba�ta olmak �zere T�rkmenlere ait verimli tar�m arazileri y�netim taraf�ndan istila edilerek y�netime yak�n ki�ilere da��t�lm��t�r.

• T�rkmen b�lgelerinde, camilerde T�rkmence vaaz ve hutbe verilmesi yasaklanm��t�r. Dini t�ren ve toplant�lar b�t�n T�rkmen b�lgelerinde yasakland��� gibi, Irak'�n genelinde de yasaklanm��t�r.

• T�rkmenleri g�� ettirme politikas� vah�ice uygulanm��t�r. G�� ettirilen T�rkmenlere hi�bir tazminat �denmedi�i gibi, g�nderildikleri yerlerde kendilerine kalacak yer dahi g�sterilmemi�tir. M�lklerine yerle�tirilen Araplara her t�rl� mali destek sa�lanm��, arazi ve konut tahsis edilmi�tir. "Arap Sosyalizmi" g�z�yle d�nyaya bakan Ba�dat'taki otoriter Saddam rejiminin bu politikas�nda, karde� halklar olan T�rkmenler ve Araplar aras�nda husumet olu�turmak gibi sinsi bir ama� da vard�r.

• Kuzeyde g�venli b�lgeye g�� ettirilen T�rkmenler de son derece zor �artlar alt�nda ya�am��t�r. Aileler, can g�venli�i ve bar�nabilecekleri bir yer bulabilmek �midi ile yasad��� yollardan s���nmac� kabul eden �lkelere gitmek i�in te�ebb�s etmek zorunda kalm��t�r. Bu t�r te�ebb�sler sonucunda bir�ok T�rkmen hayat�n� kaybetmi�tir. �rne�in 1997 y�l�nda �� m�nferit hadisede onlarca T�rkmen, Ege sular�n� ge�meye �al���rken bo�ularak can vermi�tir.

• Ekim 1997'de yeni bir n�fus say�m� yap�lm��t�r. Irak y�netimi ve g�venlik birimleri, T�rkmenler aras�nda, "kendilerini T�rkmen yazd�ranlar�n ellerinden her t�rl� vatanda�l�k haklar� al�narak s�rg�n edilecekleri" �ayias�n� yaym��lard�r. Halk korkutulmu�tur. Ayr�ca, haz�rlanan formlarda da T�rkmen toplumu inkar edilmi�tir. Bu nedenle bir�ok T�rkmen, can ve mal g�venli�i nedeni ile kay�tlara kendini Arap olarak yazd�rmak zorunda kalm��t�r. Saddam y�netimi, bask�larla elde etti�i bu sonucu ger�ek kabul ederek �lkede T�rkmen toplumunun ya�amad���n� veya �ok az say�da oldu�unu iddia etmi�tir. Yukar�da anlat�lan bask�lar�n �nemli bir k�sm� BM �nsan Haklar� raporlar�nda da yer alm��t�r.���
Bkz.(A/51/496/add.18.November.1996) ve (A/52/476/ 15.October.1997) Ek:3

Yeni Y�netim Nas�l Olmal�?
Irak halk�na 30 y�l� a�k�n bir s�redir ac� �ektiren ac�mas�z Baas diktat�rl���n�n 2003 Nisan�'nda ABD m�dahalesi ile y�k�lmas�, Irak i�in yeni bir gelece�in ba�lang�c�d�r. Ama bu gelecekte �lkedeki t�m etnik ve dini gruplar�n haklar�na sayg� g�sterilmesi zorunludur. Irak, ancak bu takdirde bar�� ve huzura kavu�abilir.

T�rkmenlerin de dile�i, demokratik, �zg�r ve g�venli bir Irak'ta ya�amakt�r. Bunun i�in gerekli olan d�zenlemeler, kendileri taraf�ndan ��yle s�ralanmaktad�r:

• Siyasal sistem; demokratik parlamenter rejim olmal�d�r. Y�netim tarz�, temsili demokrasiye dayanan cumhuriyet olmal�d�r. Bu yolla, parlamenter rejim arac�l���yla Irak Demokratik Cumhuriyeti'ni olu�turan topluluklar�n y�netimde n�fus oranlar�na g�re adil bir �ekilde s�z sahibi olmalar�yla ger�ekle�tirilebilir.

• Irak'�n resmi dili, Irak halk�n�n �o�unlu�unu olu�turan �� toplulu�a ait dillerdir.

• Yasama organ�; serbest, e�it, genel ve gizli oy, a��k say�m d�k�m esaslar�na g�re, ba��ms�z yarg� denetimi ve g�zetimi alt�nda, mevcut topluluklar�n n�fus oran�na g�re temsilini esas alan bir bi�imde olu�turulmal�d�r. Topluluklar kendi temsilcilerini do�rudan se�ebilme hak ve yetkisine sahip olmal�d�r.

• Y�r�tme organ�; parlamenter sistemin mant���na uygun olarak cumhurba�kan� ve bakanlar kurulundan olu�ur.

• Cumhurba�kan�, yasama organ� taraf�ndan nitelikli bir �o�unluk (��te iki oran gibi) taraf�ndan se�ilmelidir.

• Bakanlar kurulunda, bakanlar�n da��l�m�nda topluluklar�n n�fusuna g�re temsili esas al�nmal�d�r.

• Ba�bakan en fazla n�fusa sahip topluluk vekilleri aras�ndan Cumhurba�kan�nca atanmal�d�r. N�fusa g�re en fazla oya sahip ikinci ve ���nc� topluluk vekilleri aras�ndan mutlaka birer ba�bakan yard�mc�s� se�ilmelidir. Topluluklara ait ba�bakan yard�mc�lar�, ilgili topluluk vekillerince kendi aralar�ndan belirlenmelidir.

• Irak'�n y�netim bi�imi; merkezi idare esas al�narak yetkileri ve imkanlar� art�r�lm�� mahalli idarelerden olu�ur. Merkezi idarenin ta�ra te�kilat�n� olu�turan illerin y�netiminde y�neticiler, topluluklar�n oranlar� esas al�narak se�imle i�ba��na gelmelidir. Mahalli idarelerin organlar� se�imle i�ba��na gelmelidir. Mahalli idarelere b�lgenin ihtiya�lar�n� en iyi bir �ekilde ve �lke �ap�ndaki standartlarla da uyum i�erisinde olmak �art�yla ger�ekle�tirilmesi i�in mali imkanlar tan�nmal�d�r.

• Yarg� yetkisi; Irak halk� ad�na ba��ms�z ve tarafs�z mahkemeler taraf�ndan yerine getirilir. Y�ksek yarg� �yelerinin belirlenip atanmas�nda, topluluklar�n n�fusa g�re temsili esas al�nmal�d�r.

• Herkes ki�ili�ine ba�l� dokunulmaz, devredilmez ve vazge�ilmez haklara sahiptir.

• Herkes dil, din, �rk, mezhep, cinsiyet ve felsefi inan� ve kanaat fark� g�zetilmeksizin kanunlar�n uygulanmas� a��s�ndan e�it haklara sahiptir.

• Topluluklar, kendi dilleriyle e�itim ve resmi merciler �n�nde kendilerini temsil ve savunma hakk�na sahiptir.

• Topluluklar, kendi dilleriyle k�lt�rel etkinliklerde bulunma, s�zl� ve yaz�l� yay�n yapma hakk�na sahiptir.

• Fertler, inan� ve ibadet h�rriyetine sahiptir. �nanc�ndan dolay� kimse k�nanamaz ve cezaland�r�lamaz.

• Herkes m�lkiyet ve miras hakk�na sahiptir. M�lkiyet hakk�na ili�kin getirilecek olan s�n�rlamalar, kamu yarar� ama�l� olmal�d�r. Kamula�t�rman�n yap�lmas� zorunlu hallerde, kanunla belirtilen �artlara uyularak ger�ek bedelinin �denmesi esast�r. M�lkiyet hakk�n� ihlal eden devlet kaynakl� ge�mi�teki uygulamalar ortadan kald�r�lmal�d�r. Kamula�t�rma i�lemlerinde, topluluklar�n demografik yap�s�n� bozmay� ama�layan uygulamalar yap�lamaz.

• Irak Cumhuriyeti Silahl� Kuvvetleri ve Kolluk G��leri'nin olu�umu ve yap�lanmas�nda topluluklar�n n�fusuna g�re temsili esas al�nacakt�r. Mahalli bazdaki mevcut silahl� unsurlar�n varl���na son verilecektir.

• Irak Cumhuriyeti uluslararas� hukukun gereklerine uymay� ve anla�malar� i� hukukunda uygulamay� kabul ve taahh�t eder.

• T�rkmen toplumunun b�y�k �o�unlu�unun temsilcisi olan Irak T�rkmen Cephesi, yukar�da a��klanan ve �zetinde Irak'ta ya�ayan b�t�n toplumlar�n ve insanlar�n her t�rl� (siyasi, idari, sosyal, ekonomik, k�lt�rel vb.) haklar�n�n anayasal g�vence alt�na al�nd��� toprak b�t�nl��� ve siyasi birli�i korunmu� bir Irak'�n olu�turulmas� kararl�l���ndad�r. (http://www.turkmencephesi.org)

T�rkmenlerin Davas�na T�rkiye
Cumhuriyeti Destek Vermeli

T�rkmenlerin vizyonu, kendileri taraf�ndan ��yle ifade edilmektedir:

T�rkmenlerin g�z� tek hedefe kilitlidir: T�rkmenlerin varl��� ve haklar� anayasa teminat�na kavu�turulsun, toprak b�t�nl��� korunan Irak'ta hukukun �st�nl���ne ve insan haklar�na sayg�l�, demokratik bir cumhuriyet kurulsun, etnik ayr�m yap�lmaks�z�n b�t�n Irak halk�na e�it haklar tan�ns�n, Arap ve K�rtlerin T�rkmenleri asimile eylemlerine bir daha imkan vermeyecek yeni d�zenlemeler yap�ls�n, kaybedilmi� bilumum hak ve h�rriyetleri iade edilsin ve nihayet b�t�n bu d�zenlemeler T�rkiye'nin de teminat�� (garant�r) devlet olarak imzalayaca�� bir anla�ma ile Birle�mi� Milletler'in kontrol ve takibine emanet edilsin, ayr�ca Irak ile T�rkiye ve di�er kom�u devletler aras�nda ikili ��l� teminat anla�malar� da aktedilsin ki tekrar k�t�ye d�n�� m�mk�n olmas�n. (http://www.iturkmen.subnet.dk/ _864170.html)

Osmanl� Vizyonu �le Irak'a Bak��
T�rkiye'nin bu m�cadeleye destek vermesi ise, kendisiyle ayn� soydan gelen, ayn� inanc� payla�an ve ayn� dili konu�an mazlum bir halk�n hakk�n� korumak anlam�na gelmektedir.

T�rkmenlerin hakl� m�cadelesini desteklemek, onlar� korumak, bunun i�in T�rkmenler ile K�rtler ve Araplar aras�nda diyalog ve i�birli�ini te�vik etmek ve buna �nc� olmak T�rkiye i�in �ok �nemli bir sorumluluktur. T�rkiye sahip oldu�u geleneksel bar���� d�� politikay� ve tarihin kendisine y�kledi�i "Osmanl� vizyonu"nu birle�tirerek b�lgeyi kucaklamak ve b�lge halk�n�n t�m�n� kazanmak durumundad�r. Bu ise ancak T�rkmenleri� ortak de�erler �zerinde birle�tirecek ve T�rkiye'ye sempatiyle bakmalar�n� sa�layacak bir "k�lt�r politikas�" ve ekonomik entegrasyon ba�latarak m�mk�n olacakt�r.