Yazar, Zaman Gazetesi

Ali BULA�

1951 y�l�nda Mardin�de do�du. �lk ve orta ��renimini Mardin�de, y�ksek ��renimini �stanbul Y�ksek �sl�m Enstit�s� (1975) ve �stanbul �niversitesi Edebiyat Fak�ltesi Sosyoloji B�l�m��nde (1980) yapt�. 1976�da D���nce dergisi ve D���nce yay�nlar�n�, 1984�te �nsan yay�nlar�n� kurdu. 1987 y�l�nda Zaman gazetesinin kurucular� aras�nda yer ald� ve bir y�l gazetenin �stanbul B�ro �efli�i g�revini y�r�tt�. 1985-1992 y�llar� aras�nda Kitap dergisini, y�netti. �e�itli dergilerde, Milli Gazete, Yeni Devir, Yeni �afak ve Zaman gazetesinde �ok say�da yaz� ve ara�t�rmalar� yay�nland�. 1988�de T�rkiye Yazarlar Birli�i �Fikir �d�l��n� ald�. Zaman gazetesinde g�nl�k yaz�lar yazmaktad�r.

�SLAM B�RL��� B�R HAYAL DE��LD�R

��ine girdi�imiz yeni d�nemin �nemli �zelliklerinden biri, be�eri/toplumsal �rg�tlenme modellerinin k�kl� bir de�i�imden ge�mekte oldu�u hususudur. Geride b�rakt���m�z iki y�z y�l boyunca belli co�rafi b�lgelerde ya�ayan insan topluluklar� ulus devletin �ne ��kard��� formu temel alarak �rg�tlendiler. Ulus devlet yaln�zca siyasi/idari bir ayg�t olman�n �tesinde tarihte �rneklerine rastlamad���m�z yeni bir toplumsal �rg�tlenme modelini de �ne ��kard�.

Ulus devletin �rg�t felsefesi, �birey merkezli insan teki �zne�nin �zerkli�i fikrinden hareketle, geleneksel b�t�n topluluk bi�imlerini da��tt�. Geni� aile, cemaat, lonca, a�iret, kabile ve manevi/mesleki te�ekk�llerin hayat alanlar�n� ortadan kald�rarak insan teki durumuna d���rd��� insanlar�n toplam�ndan bir �toplum� ortaya ��kard�. Sosyolojik anlamda in�a edilen �toplum�un hukuki ve siyasi tan�m� �ulus� olarak ifade edildi. Bu geli�mede dikkati �eken nokta �u ki, toplum ve ulusun varedici akt�r� devletin kendisidir. Ba�ka bir ifadeyle, k�kl� bir modernle�me projesi olarak �nce devlet(ler) ortaya ��kt�, ard�ndan bu devlet(ler), toplum(lar�) ve ulus(lar�) in�a ettiler.

Geldi�imiz noktada ulus yap�s� ve bu yap�n�n kendini ifade etti�i ulusal kimlik bilinci b�y�k bir sars�nt� ge�irmektedir. Sermaye, mal, hizmet, bilgi, k�lt�r ve ileti�imin ba� d�nd�r�c� h�zla yer k�resini etkisi alt�na almaya ba�lamas�yla ulusal yap�lar ciddi sars�nt�lar ge�irmekte, bu sars�nt�lara e� zamanl� olarak yeni kimlik bilinci ve �rg�tlenme modelleri �ne ��kmaktad�r.

Yeni d�nemde �� temel geli�menin kendini a��k�a hissettirdi�ini g�r�yoruz: Bunlar da, �k�reselle�me�, �b�lgesel entegrasyonlar� ve �yerelle�me� y�n�ndeki g��l� e�ilimlerdir. K�reselle�meye ili�kin lehte ve aleyhte s�ylenecek �ok �ey var. Yerelle�menin de hangi �l��lerde ulusal kimli�in ikamesi olaca�� veya tatminkar sonu�lar verece�i hala tart��ma konusu. Ancak pratikte b�lgesel entegrasyonlar�n belli bir mesafe ald�klar�nda ku�ku yok. AB bunun somut �rneklerinden biridir, di�er te�ebb�sler i�in de �nemli bir laboratuard�r.

Ortak tarihi miras, benzer toplumsal yap�lar, k�lt�rel yak�nl�k, dini k�ken, co�rafi b�t�nl�k ve ekonomik hedefler, politik iradenin deste�inde baz� �lkeleri ve toplumlar� bir araya gelme konusunda zorlamaktad�r .

Avrupa, Yahudi-H�ristiyan ve Yunan-Roma miras�na dayal� olarak r�nesans, reform ve ayd�nlama �er�evesinde kendine anla��labilir bir temel bulmakta, son 400 sene i�inde k�ta i�inde ve d���nda ya�ad��� sava�lar� bir daha tekrar etmemek, mevcut refah�n� koruyup s�rd�rmek ve belki de k�resel bir akt�r olmak �zere devasa bir entegrasyona do�ru gitmektedir. T�rkiye'nin bu entegrasyon projesinde hangi �l�eklerde do�al bir yere sahip olaca��, AB'nin kurucular� ve kamuoyu taraf�ndan e�it ortak ve tam �ye kabul edilece�i konular� hen�z yeterince tart���lm��, �u veya bu sonuca ba�lanm�� de�ildir. T�rkiye'nin m�zakere tarihi almas� ve hatta �ekil �artlar� itibariyle, yani hukuken AB'ye tam �ye olmas� onun ger�ekten bu d�nyaya ait oldu�u, olaca�� anlam�na gelmiyor.

K�resel s�re� �n�m�ze yeni sorunlar koymakta, �lkeleri yeni tercihlere zorlamaktad�r. Tercihin iktidar se�kinleri taraf�ndan yap�lm�� olmas� hi�bir zaman son ve ebedi karar�n verildi�i anlam�na gelmez. Halk�n ne d���nd���, kendini nerede, kimlerle, ne kadar rahat ve �zg�r hissetti�i �nemlidir. Politik irade taraf�ndan yap�lm�� bir se�im zamanla halk�n ortak iradesi ve karar�yla de�i�ebilir. Ancak bug�nden bu konuda kesin �eyler s�ylemek sadece fikri tahmin seviyesinde kalaca��ndan, as�l T�rkiye gibi bir �lkenin nihai noktada nerede ve kimlerle birlikte olmas� gerekti�i konusunu �imdiden zihni bir sorun haline getirmek ve bu sorun �er�evesinde fizibiletesi y�ksek fikirler y�r�tmek, imal-i fikretmek gerekir.

T�rkiye'nin Orta Asya Cumhuriyetleri ile �slam D�nyas�'na d�nmesi bug�n i�in �ok g�� g�r�nse bile, hi�bir zaman hayal de�ildir. Bu havzan�n se�kin zihinleri ve halklar� bu y�nde ortak irade g�sterdiklerinde yolun yar�s� katedilmi� demektir. �imdi bu y�nde bir irade g�r�nm�yorsa da, pek de uzak olmayan bir gelecekte k�resel �l�ekteki zorunlu geli�meler s�z konusu iradenin te�ekk�l etmesinde �nemli rol oynayacak, T�rkiye'yi buna zorlayacakt�r.